Zacznijmy od początku, z  uwagi na niemożność osobistego załatwiania swych spraw dziecko musi być zastępowane przez inne osoby.

• Ogół związanych z tym obowiązków i uprawnień rodziców stanowi szczególny stosunek prawny pomiędzy rodzicami a dzieckiem, i jest powszechnie nazywany władzą rodzicielską. Dziecko do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską, która to przysługuje obojgu rodzicom.

Zgodnie z art. 95 KRO :

,,§ 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.

3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.

4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. ‘’

[!] Jednak w pewnych sytuacjach ta władza może być ograniczona.

Wtedy rodzic nie ma możności brania czynnego udziału w wychowywaniu dziecka i  podejmowania wszystkich decyzji jakie mogą mieć wpływ na życie jego dziecka.

• W jakich sytuacjach może dojść do ograniczenia sprawowania władzy rodzicielskiej?

Należy zaznaczyć, że rodzice powinni władzę rodzicielską sprawować w taki sposób, aby wszystkie ich poczynania odpowiadały interesom dziecka, czyli tak jak wymaga tego dobro dziecka z poszanowaniem jego praw i godności (art. 95 § 1 kro).

       [!] Jeżeli jednak dobro dziecka będzie zagrożone to sąd wyda odpowiednie zarządzenia (art. 109 KRO).

A czym jest dobro dziecka?

– Chodzi tu o wykonywanie przez każdego z rodziców wszystkich obowiązków, dzięki którym dziecko będzie wychowywane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój (vide: III Nsm 162/17 – postanowienie z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Człuchowie z 2017-12-05).

– Dziecko powinno zawsze przebywać i wychowywać się w warunkach maksymalnie w danym wypadku gwarantujących mu właściwy rozwój fizyczny i duchowy oraz należyte przygotowanie do pracy, odpowiednio do jego uzdolnień. W przypadku, gdy dziecko nie przebywa i nie wychowuje się w warunkach, o jakich mowa, może to uzasadniać stosowną ingerencję sądu opiekuńczego 

Zarządzenie sądu opiekuńczego wydane na podstawie art. 109 KRO należy do działań sądu ingerujących w sferę władzy rodzicielskiej i chociaż Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie nazywa tej ingerencji ograniczeniem władzy rodzicielskiej, to jednak każde zarządzenie ze swej istoty w szerszym lub węższym zakresie jest ograniczeniem władzy rodzicielskiej.

        [!] Istotnym jest to, iż bez znaczenia jest okoliczność czy zagrożenie to zostało spowodowane niewłaściwym postępowaniem rodziców o negatywnym nastawieniu, ich nieudolnością czy mylnym wyobrażeniem o tym, czego wymaga dobro dziecka ani czy zachowanie się rodziców jest zawinione.

Powodami, które mogą doprowadzić do ograniczenia władzy rodzicielskiej są:

• poważna choroba psychiczna rodzica,
• uzależnienie od alkoholu, narkotyków, dopalaczy lub innych środków psychoaktywnych,
• niskie predyspozycje i kompetencje wychowawcze
• namawianie małoletniego do czynów niezgodnych z prawem
• wyjazd rodzica za granicę i długotrwałe nieinteresowanie się losem dziecka,
• brak współdziałania między rodzicami i inne…

 Zarządzenia, które wydaje sąd mogą mieć charakter doraźny albo mający trwałe skutki, i tym samym sąd może dla przykładu :

1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania (w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, lub rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną)

2)określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu,

3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej nadzorowi kuratora sądowego;

4)skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;

5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej

6) albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Oczywiście katalog sposobów ograniczenia władzy rodzicielskiej jest otwarty – oznacza to, że sąd ma duże możliwości i może zastosować sposób ograniczenia władzy rodzicielskiej, który nie jest wprost przewidziany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym a który będzie najbardziej odpowiedni.

[!] Jeżeli nie istnieje trwała przeszkoda do wykonywania władzy rodzicielskiej, nie występuje brak zainteresowania dziećmi to należy uwzględniać zasadę prymatu rodziców w wychowaniu dzieci.

Niniejsze zawarte jest także w Konwencji o prawach dziecka z 1989 roku, która wskazuje, iż jednym z podstawowych praw dziecka jest prawo do wychowywania w swojej naturalnej rodzinie.

Zatem bez koniecznej potrzeby nie powinno się ingerować w sferę życia rodzinnego na płaszczyźnie relacji rodzic a dziecko. Należy pozwolić na próbę ochrony dobra dziecka przez różnego rodzaju formy wsparcia.

–>Kto może złożyć wniosek by ograniczyć prawa rodzicielskie?

Praktycznie każdy, kto uważa, iż zagrożone jest dobro dziecka. Może być to zarówno jeden z rodziców, krewni, znajomi, instytucje – szkoła, policja, MOPS. Istotne jednak jest odpowiednie sporządzenie wniosku i przedstawienie wartościowych dowodów, których katalog może być przeróżny. 

-> Jak się bronić w sprawie o ograniczenie władzy rodzicielskiej?

Ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest karą, ma na celu pomóc dziecku i rodzicowi. Należy wyeliminować ewentualną przyczynę tego ograniczenia. Sposób obrony warto przedyskutować z adwokatem. Należy zająć odpowiednie stanowisko przez złożenie odpowiedzi na wniosek i załączyć odpowiednie dokumenty.

Jeśli potrzebujesz pomocy w powyższych kwestiach, zachęcam do kontaktu z Kancelarią – przeprowadzę Cię przez całe postępowanie, nie będziesz sam!

Dopilnuję by dobro Twojego dziecka było chronione!